Komut satırına giriş

Evden okuyanlar için: Bu bölüm Yeni arkadaşınız: Command Line videosu içinde anlatıldı.

Heyecanlı değil mi?! Birkaç dakika içinde ilk kod satırınızı yazacaksın! :)

Sizi yeni arkadaşınızla tanıştıralım: komut satırı!

Gelecek aşamalar size tüm "hacker"ların kullandığı siyah pencerenin nasıl kullanıldığını gösterecek. Başta biraz korkutucu görünebilir fakat bu sadece sizden komut bekleyen bir pencere.

Not Lütfen kitap boyunca 'dizin' ve 'klasör' terimlerini birbirinin yerine kullandığımızı ve aynı anlama geldiklerini not unutmayın.

Komut satırı nedir?

Genellikle komut satırı veya komut satırı arabirimi adı verilen pencere, bilgisayarınızdaki dosyaları görmek, düzenlemek ve yönetmek için kullanılan metin tabanlı bir uygulamadır. Bu tıpkı windows gezgini yada mac'teki finder gibi fakat grafiksel arayüzü olmadan. Komut satırının diğer adları: cmd, CLI, komut istemcisi, konsol veya *terminal (uçbirim)*dir.

Komut satırı arabirimini açın

Birkaç deneme yapmak için önce komut satırı arabirimini açmamız gerekir.

Başlat'a gidin → Windows sistemi → Komut istemcisi.

Daha eski bir windows sistemi için, Başlat menüsü →Tüm programlar → Aksesuarlar → Komut istemcisi.

Uygulamalar → Araçlar →Terminal.

Muhtemelen Uygulamalar → Donatılar → Terminal altında olmalı, fakat sistemler arası farklılık gösterebilir. Eğer orada değilse İnternet'te arayın. :)

İstemci

Şu anda yüksek ihtimalle sizden komut bekleyen siyah ya da beyaz bir ekran görüyor olmalısınız.

Eğer Mac veya GNU/Linux kullanıyorsanız, yüksek ihtimalle $ işareti göreceksiniz, tıpkı bunun gibi:

$

Windows'da ise > işareti göreceksiniz, bunun gibi:

>

Tüm komutlar bu işaret ve bir boşluktan sonra gelir fakat bunu yazmak zorunda değilsiniz. Bilgisayarınız bunu sizin için yapacaktır. :)

Küçük bir not: sizin durumunuzda C:\Users\ola> veya Olas-MacBook-Air:~ ola$ benzeri bir durumda olabilir ve kesinlikle sorun yok.

Başında $ veya > içeren kısımlar komut satırı istemi veya kısaca komut istemi'dir. Buraya bir şeyler girilir.

Bu kılavuzda bir komut girmeniz istendiğinde, biz $ veya > ekleyeceğiz, genellikle sola doğru. Sol tarafı göz ardı edebilir ve işlemi başlatan komutu girebilirsiniz.

İlk komutunuz (Yaşasın!)

Aşağıdaki komutu yazarak başlayalım:

$ whoami

> whoami

Ve ardından enter tuşuna basın. Sonucumuz bu:

$ whoami zeynep

Gördüğünüz gibi bilgisayar kullanıcı adınızı yazdı. Şahane, değil mi ? :)

Her komutu yazmaya çalışın; kopyala - yapıştır yapmayın. Böylece daha akılda kalıcı olur!

Temeller

Tüm işletim sistemleri komut satırı için birbirinden biraz farklı komutlar kullanır, bu nedenle işletim sisteminize uygun yönergeleri izlediğinizden emin olun. Deneyelim mi?

Geçerli Dizin

Nerede olduğumuzu bilmek güzel olurdu, değil mi? Bakalım. Bu komutu yazın ve enter tuşuna basın:

$ pwd
/Users/zeynep

Not: 'pwd'nin anlamı "print working directory" yani "çalışma dizinini yazdır"dır.

> cd
C:\Users\zeynep

Not: 'cd' komutu 'dizin değiştir' anlamındadır. Powershell ile Linux veya Mac OS X'teki gibi pwd komutunu kullanabilirsiniz.

Muhtemelen makinenizde benzeri bir yazı göreceksiniz. Komut satırını açtığınızda genellikle kullanıcınızın ev dizininde başlarsınız.

---

Dosya ve dizinleri listele

Yani içeride ne var? Bilmek harika olurdu. Haydi bakalım:

$ ls
Uygulamalar
Masaüstü
İndirilenler
Müzik
...

> dir  Directory of C:\Users\zeynep 
05/08/2014 07:28 PM <DIR> Uygulamalar 
05/08/2014 07:28 PM <DIR> Masaüstü 
05/08/2014 07:28 PM <DIR> İndirilenler 
05/08/2014 07:28 PM <DIR> Müzik 
...

Not: Ayrıca PowerShell kullanırken Linux ve Mac OS X'teki gibi 'ls' komutunu kullanabilirsiniz.

---

Geçerli dizini değiştir

Şimdi, haydi Masaüstü dizinimize gidelim:

$ cd Masaüstü

> cd Masaüstü

Gerçekten değişmiş mi bir bakalım:

$ pwd
C:\Users\zeynep\Masaüstü

> cd 
C:\Users\zeynep\Masaüstü

İşte oldu!

Profesyonel İpucu: Eğer cd D yazarsanız ve klavyenizden tab'a basarsanız, komut satırı ismin geri kalanını tamamlar ve daha hızlı gezersiniz. Eğer "D" ile başlayan birden fazla klasör varsa, diğer seçenekleri görmek için tab tuşuna iki kez basın.

---

Dizin oluşturun

Uygulamalı yapmak için masaüstünüzde bir dizin oluşturmaya ne dersiniz? Bu şekilde yapabilirsiniz:

$ mkdir uygulama

> mkdir uygulama

Bu küçük komut masaüstünüzde uygulama isimli bir klasör oluşturacaktır. Orada olup olmadığını kontrol etmek için ls veya dir komutlarını kullanabilirsiniz! Deneyin. :)

Profesyonel ipucu: Eğer aynı komutları tekrar tekrar yazmak istemiyorsanız, yukarı ok ve aşağı ok tuşlarına basarak yazdığınız komutlar arasında geçiş yapabilirsiniz.

---

Alıştırma!

Sizin için ufak bir alıştırma: yeni oluşturduğunuz alıştırma dizininde test adında bir dizin oluşturun. (cd ve mkdir komutlarını kullanın.)

Çözüm:

$ cd uygulama
$ mkdir test
$ ls
test

> cd uygulama
> mkdir test
> dir
05/08/2014 07:28 PM <DIR>      test

Tebrikler! :)

---

Temizlik

Ortalığı dağınık bırakmak istemeyiz, haydi yaptığımız her şeyi silelim.

İlk önce masaüstüne geri dönmemiz gerek:

$ cd ..

> cd ..

cd komutu ile .. kullanmak sizi geçerli dizinin bir üst dizinine götürür (bu şu anki dizinin ana dizinidir).

Nerede olduğunuzu kontrol edin:

$ pwd
C:\Users\zeynep\Masaüstü

> cd 
C:\Users\zeynep\Masaüstü

Şimdi uygulama dizinini silme vakti:

Dikkat: del, rmdir veya rm komutları kullanılarak yapılan silme işlemleri geri alınamaz, bunun anlamı: silinen dosyalar sonsuza dek yok olur! Yani bu komutları kullanırken çok dikkatli olun.

$ rm -r uygulama

> rmdir /S uygulama
uygulama, Emin misiniz <E/H>? E

Bitti! Gerçekten silindiğinden emin olalım:

$ ls

> dir

Çıkış

Şimdilik bu kadar! Şimdi komut satırını güvenle kapatabilirsiniz. Bunu "hacker" tarzında yapalım, tamam mı? :)

$ exit

> exit

Harika, değil mi? :)

Özet

İşte bazı yararlı komutların özeti:

Komut (Windows)	Komut (Mac OS - GNU/Linux)	Açıklama	Örnek
exit	exit	pencereyi kapatır	exit
cd	cd	dizin değiştir	cd test
cd	pwd	geçerli dizini göster	cd (Windows) veya pwd (Mac OS / Linux)
dir	ls	dizin/dosyaları listele	dir
copy	cp	dosya kopyala	copy c:\test\test.txt c:\windows\test.txt
move	mv	dosya taşı	move c:\test\test.txt c:\windows\test.txt
mkdir	mkdir	yeni bir dizin oluştur	mkdir testdizini
rmdir (veya del)	rm	dosyayı silin	del c:\test\test.txt
rmdir /S	rm -r	klasörü siliniz	rm - r testdizini

Bu kullanabileceğiniz komutlardan sadece birkaçı, fakat bugün bundan daha fazlasını kullanmayacaksınız.

Eğer merak ediyorsanız, ss64.com adresinden tüm işletim sistemleri için tüm komutların kullanımına ulaşabilirsiniz.

Hazır mısınız?

Haydi Python'a giriş yapalım!